Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen bileğildir. Ahbaplık, cemiyet ortamında insanoğluın hakikaten nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak dâhilin vardır. Türe kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene yakınmak, maşeri ömürın gerçekleşmesini hazırlamak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin muhalifsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, kesin yakınlarında kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet ortamında insanoğluın reviş ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her hengâm mümkündür. “İşte dostluk, isim davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir cümle, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-natür ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru dâhilin evrensel ilkelerle güvence altına aldatmaınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi dâhilin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbunca görüş ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan görüşlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini hazırlamak maksadıyla konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve seçimın kâffesidür. Elan yaygın bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş maşeri yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Kelime Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğruluk” kelimesinin çoğkoca “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet manaında da kullanılır. Beceri Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği dâhilin hala doyurucu bir teşhism strüktürlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen teşhismı ise: “Belirli bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) rabıtlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında asıl olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri süje meydan kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile ülke yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun başlangıçlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke aracılığıyla güvenceye aldatmaınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kadir hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde bir nitelikteki kül durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek dâhilin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek dâhilin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve dünyalık cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kazanç mantinota; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları gibi bambaşka dostluk dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut siyasi görüşleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan dostluk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir yaşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri ömürı düzenleyip insanoğluın pasış ve emniyet ortamında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Ameliye Yarar (Sosyal İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun teamül amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet ortamında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın strüktürsından kaynaklanan gereksinimlerinı muhaliflamaya çaldatmaışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni ömürın asıl gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel strüktürsına ve bundan gelecek mevrut gereksinimlerine orantılı tutulmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile tutkundır; iktisadi gereksemelara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir aranjman altına aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak gerçek kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız teşhismıyla doğruluk, “bir muadele düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tutulmak üzere dü bambaşka anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet manaında kişisel bir özelliği deyimler. Nefer her hengâm haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni lütfetmek uğrunda sürekli ve bileğişlemmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mealı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk meydanında hukuki kadir olarak nutuk konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet dâhilindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini dâhilermiş kurallar külü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve kullanmak durumunda bulunduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini dâhilerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzumlu mevcut düzeni sahiplenmek, gerekse onu bileğişlemtirmeyi meşrulaştırmak dâhilin her hengâm adalete başlangıçvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta muhalifmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut dostluk düzenlerinin kendisine orantılı olup olmadığı açısından bir kadir ve istimara ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi muhaliflıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşlakin uyacak, hem bile bu maşeri ömürın pasış ortamında sürebilmesi dâhilin bir düzen görünümünü esenlamaya çaldatmaışacaktır.